Türkiye’de işsizlik sigortası fonu, işsizlik sigortası kapsamında işsiz kalan kişilere ödenek sağlamak ve ekonomik daralma durumlarında istihdamı korumak amacıyla önemli bir fonksiyon üstlenmektedir. İşsizlik Sigortası Fonu, son yıllarda büyüyerek önemli bir meblağa ulaşmış olsa da, fonun kullanımının artıp artmayacağı, özellikle iş gücü piyasasındaki değişiklikler ve ekonomik koşullarla doğrudan ilişkilidir. Bu yazıda, Türkiye’deki İşsizlik Sigortası Fonu’nun mevcut durumu, gelecekteki kullanım potansiyeli ve bu fonun kullanımının artıp artmayacağı üzerine yapılan değerlendirmeler incelenecektir.
1. İşsizlik Sigortası Fonu’nun Mevcut Durumu
İşsizlik Sigortası Fonu, işsiz kalan bireylere geçici gelir desteği sağlamak ve işsizlikle mücadele etmek amacıyla kurulan bir fon olma özelliği taşımaktadır. Türkiye’de fon, 2000’li yılların başından itibaren istihdam desteği sağlayan önemli bir mekanizma olarak öne çıkmıştır. Özellikle 2020 ve 2021 yıllarındaki pandeminin etkisiyle fon kullanımı artmış, kısa çalışma ödeneği ve işsizlik ödeneği gibi destekler önemli ölçüde artırılmıştır.
Son veriler, Türkiye İşsizlik Sigortası Fonu’nun 2023 yılı itibarıyla önemli bir büyüklüğe ulaşmış olduğunu göstermektedir. 2023 yılı sonunda fonun varlığı 197 milyar TL olarak kaydedilmişken, bu miktarın 2024 yılı başında %55 oranında artarak 307 milyar TL’ye ulaşması beklenmektedir. Ancak, bu artışa rağmen, fonun büyük bir kısmının işsizlik ödeneği gibi doğrudan işsiz bireylere ödenek olarak verilmektense, işverenlere yönelik teşvik ve desteklere aktarıldığı görülmektedir.
2. İşsizlik Sigortası Fonu’nun Kullanımındaki Artış Beklentisi
Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’na göre, 2025 yılında İşsizlik Sigortası Fonu’nun toplam varlığının 500 milyar TL’yi bulması öngörülmektedir. Ancak burada dikkat çeken bir nokta, fonun büyük bir kısmının işsizlik ödeneği ve kısa çalışma ödeneği gibi doğrudan işçiye yapılan ödemelere ayrılmayacağıdır. Hedef, bu kaynakların yalnızca %10,5’lik kısmını işsizlik sigortası ödemeleri için ayırmak, kalan kısmı ise işveren teşvikleri ve diğer destekler için kullanmaktır. Bu durum, İşsizlik Sigortası Fonu’nun büyüklüğüne rağmen, işsizlik ödeneği gibi işçi desteklerinin oranının azalacağı ve işveren desteklerinin artacağı anlamına gelmektedir.
3. İşsizlik Sigortası Fonu’nun Kullanımında Değişen Dinamikler
İşsizlik Sigortası Fonu’nun kullanılma biçimi zaman içinde değişmiştir. Özellikle son yıllarda, fonun büyük bir kısmı işsizlere yapılan doğrudan ödemelerden ziyade, işveren desteklerine yönlendirilmiştir. Bu değişimin başlıca nedenleri arasında, iş gücü piyasasında yaşanan yapısal değişiklikler, ekonomik büyüme hedefleri ve işsizlik oranlarını azaltmaya yönelik teşviklerin artırılması yer almaktadır. 2024 yılı itibarıyla işsizlik sigortası ödemelerinin azalmayı sürdüreceği, ancak işverenlere sağlanan desteklerin artacağı bir süreç öngörülmektedir.
Pandeminin başlangıcından itibaren özellikle kısa çalışma ödeneği gibi uygulamalarla fonun kullanımı artmış olsa da, fonun uzun vadeli kullanım planlaması, yalnızca işsizlik ödeneği üzerine değil, aynı zamanda işverenlere yönelik teşvikler ve ekonomik büyümeyi destekleyici politikalar üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu, fonun kullanımının işsizlikle mücadele için doğrudan değil, daha çok iş gücü piyasasında istikrarı sağlamak ve ekonomik büyümeyi desteklemek amacıyla artacağına işaret etmektedir.
4. Gelecekte İşsizlik Sigortası Fonu’nun Rolü
İşsizlik Sigortası Fonu’nun gelecekteki rolü, sadece işsizlik ödeneği sağlamakla sınırlı kalmayacak; aynı zamanda ekonomik istikrarı sağlamak, iş gücü piyasasındaki esnekliği artırmak ve işverenlere yönelik destekler sunmak amacıyla önemli bir araç haline gelecektir. Ancak, işsizlik ödeneği gibi doğrudan işçi desteklerinin oranının düşmesi, bu fonun kullanılma şeklinde önemli değişiklikler olacağı anlamına gelmektedir. Bununla birlikte, fonun büyüklüğünün artması ve ekonomik teşviklere daha fazla kaynak ayrılması, uzun vadeli ekonomik büyüme için kritik bir öneme sahiptir.
Fonun büyüklüğündeki artış, özellikle istihdamın artırılması, sektörel geçişler ve dijitalleşme gibi alanlarda da kullanılabilecek önemli bir kaynağa dönüşebilir. Ancak, fonun kullanımındaki değişiklikler, iş gücü piyasasında ciddi yapısal reformların ve etkin iş gücü politikalarının uygulanması gerekliliğini de gözler önüne sermektedir. Bu bağlamda, fonun etkin kullanımı ve gelecekteki kullanımı için stratejik planlamaların yapılması, hem işsizlik oranlarını düşürme hem de ekonomik kalkınmayı destekleme açısından büyük bir önem taşımaktadır.
5. Sonuç
İşsizlik Sigortası Fonu, Türkiye’nin iş gücü piyasasında önemli bir yer tutmaktadır ve önümüzdeki yıllarda büyümeye devam etmesi beklenmektedir. Ancak, fonun kullanımının artması beklenmemektedir. Aksine, işsizlik sigortası ödemeleri gibi doğrudan işçi desteklerinin oranı azalacak, fonun büyük bir kısmı işveren teşviklerine ve ekonomik kalkınmaya yönelik yatırımlara aktarılacaktır. Bununla birlikte, fonun büyüklüğüne rağmen, iş gücü piyasasında dengeyi sağlamak, işsizlik oranlarını azaltmak ve ekonomik kalkınmayı desteklemek amacıyla fonun stratejik kullanımı önem kazanmaktadır.
Kaynak: gruplinkleri.com.tr
News
